In het Limburgse heuvelland verrijst mogelijk een wetenschappelijk megaproject van wereldformaat
Zwaartekrachtgolven, rimpelingen van de ruimte zelf, volgen uit de relativiteitstheorie van Albert Einstein en worden veroorzaakt door de meest energierijke processen in het heelal. Ze werden voor het eerst in 2015 gedetecteerd. Nu zijn er vergevorderde plannen voor een nieuwe zwaartekrachtgolfdetector, de Einstein Telescoop, die mogelijk in Zuid-Limburg gebouwd zal worden.
De ruimte blijkt te kunnen golven als het wateroppervlak van een vijver. Deze zogeheten zwaartekrachtgolven werden voor het eerst voorspeld door Albert Einstein in 1916, maar pas honderd jaar later daadwerkelijk ontdekt. Zwaartekrachtgolven komen vrij bij de meest energierijke processen in het heelal: botsende neutronensterren, samensmeltende zwarte gaten en ook de oerknal produceerde ruimtetrillingen. Dankzij zwaartekrachtsgolven beschikken wetenschappers over een heel nieuw venster om het heelal te bestuderen en zijn daarbij niet alleen meer aangewezen op licht en andere elektromagnetische straling: alsof je een symfonieorkest niet alleen kunt zien spelen, maar ook horen! Inmiddels zijn er meer dan twintig bronnen van zwaartekrachtgolven gedetecteerd. Dat is een technologisch hoogstandje van formaat omdat deze rimpelingen van de ruimte uitermate zwak zijn.
Momenteel zijn er plannen in de maak voor een nieuwe, uiterst gevoelige detector voor zwaartekrachtgolven: de Einstein Telescoop, een initiatief van de uit Hoensbroek afkomstige hoogleraar natuurkunde Jo van den Brand. De Einstein Telescoop bestaat uit drie 10 kilometer lange ondergrondse armen, die mogelijk in Zuid-Limburg zal worden gebouwd. Als dit wetenschappelijk megaproject van wereldformaat naar het heuvelland komt, wordt onze regio een centrum van grensverleggende wetenschap, om over de economische impuls nog maar te zwijgen. In 2023 valt de beslissing.
Wat zijn zwaartekrachtgolven precies? Waardoor worden ze veroorzaakt en hoe worden ze gemeten? Wat is de Einstein Telescoop voor een instrument en waarom maakt Limburg een grote kans om dit grootse wetenschappelijke project te mogen huisvesten? Onder meer deze vragen komen in de cursus aan bod.
Aanbevolen: Govert Schilling, Deining in de ruimtetijd. Einstein, zwaartekrachtgolven en de toekomst van de astronomie, Fontaine Uitgevers, Hilversum, 2017. ISBN978 90 5956 760 3, 25 Euro