Begin 1916, anderhalf jaar na aanvang van de Eerste Wereldoorlog, ontstaat één van de meest ongrijpbare en satirische bewegingen van de twintigste eeuw: het dadaïsme. Het tijdstip van ontstaan is niet toevallig. Dada is het absurde antwoord op de absurditeit van de oorlog. Het is een bijtende satire op de zelfingenomenheid van de burgerij, die volgens de dadaïsten verantwoordelijk moet worden gehouden voor de oorlog. Het is een lachspiegel die de ‘beschaving’ wordt voorgehouden. Dada speelt de rol van de nar die met grappen en grollen, maar bitter en wanhopig gestemd, een cultuur aan de kaak stelt die in leugens en schijn verstrikt is geraakt.
In deze cursus volgen we het ontstaan en de ontwikkeling van dada aan de hand van haar belangrijkste vertegenwoordigers en epicentra. Een lange stoet eigenzinnige personen trekt in een dadaïstische processie voorbij: Alfred Jarry, Wassily Kandinsky, Hugo Ball en Emmy Hennings, Hans (Jean) en Sophie Arp, Tristan Tzara, Marcel Duchamp en Man Ray, Johannes Baader en Hannah Höch, Paul van Ostaijen, Max Ernst en Kurt Schwitters
De bonte optocht voert langs Parijs, München, Zürich, New York, Berlijn, Keulen, Hannover en maar liefst acht dorpen en steden in Nederland.
Ondanks het korte bestaan van de absurdistische beweging strekt de invloed ervan zich over de volgende generaties uit. Zowel CoBrA als Provo mag zich erfgenaam noemen van dada, maar ook het surrealisme, de situationisten, fluxus, popart, Monty Python’s Flying Circus zijn kinderen van dada.
De acht lessen:
1. vóór dada:
Alfred Jarry en Ubu Roi (Parijs); Kandinsky – hogepriester in München; de vernietigende cultuurkritiek van Karl Kraus (Wenen)
2. Eerste Wereldoorlog:
In het oog van de storm: narrenspel in Zürich (Cabaret Voltaire)
3. Dada New York:
Picabia, Duchamp, Man Ray: de fameuze Gallery 291 van Alfred Stieglitz
4. Dada Berlijn:
Midden in de orkaan: de Dadaistischen Zentralrat der Weltrevolution
5. Paul van Ostaijen:
In de ban van het groteske: feesten van angst en pijn & de Bankroet Jazz (met film)
6. Keulen, Hannover, Nederland:
‘Merzbau’ & ‘Ursonate’ (Kurt Schwitters) en Van Doesburgs dada-veldtocht door Nederland
7. Parijs:
Metamorfose: van dada tot surrealisme
8. Invloed van dada:
De erfgenamen van dada: een verborgen geschiedenis van de twintigste eeuw