Over de filosofische implicaties van de evolutietheorie
Deze cursus is opgezet als een filosofische inleiding tot het wereld- en mensbeeld van Charles Darwin en zijn darwinistische volgelingen. Dit wereldbeeld combineert, in de kern, een theorie over evolutie met ideeën over het mechanisme van natuurlijke selectie. Wat we gaan onderzoeken is de relevantie van Darwins ideeën voor traditioneel filosofische kwesties als geest, ethiek, kennis, politiek en wetenschap. Darwin was bioloog en geen filosoof. Hij schreef over planten en dieren, maar hij was daarnaast goed bekend met het werk van Hume, Kant en William Whewell, de in zijn tijd bekendste wetenschapsfilosoof. Hoe deze filosofen Darwin hebben beïnvloed zal op de cursus worden uitgelegd. We zullen zien hoe Darwin later in zijn leven geprobeerd heeft de evolutietheorie te gebruiken om brandende vragen over politiek, moraal en psychologie te beantwoorden. Hij geloofde werkelijk dat filosofie hier de ondersteuning van de evolutietheorie nodig heeft, een gedachte die tot op de dag van vandaag veel aanhangers heeft. Het is een uitgangspunt dat we nauwgezet op deze cursus zullen onderzoeken. Kan Darwins evolutietheorie interessant licht werpen op filosofische vragen over de menselijke natuur, over moraal of wetenschap? Tussen Darwins evolutietheorie en de hedendaagse evolutie biologie bestaan significante verschillen. Maar we zullen zien dat ook hedendaagse biologen, “darwinisten”, de moderne evolutietheorie op precies die manier gebruiken: om wat te zeggen over filosofische vragen over of er een menselijke natuur is, wat de herkomst van moraal is, of er een God bestaat of over wat de aard van wetenschappelijke kennis is.
De cursus is als volgt opgezet: de eerste les gaat over het leven van Darwin. De tweede en derde les gaan over respectievelijk de evolutietheorie en het mechanisme van natuurlijke selectie. Op de vierde les bespreek ik Darwins ideeën over wanneer een wetenschappelijke theorie in orde is. We vergelijken dan de evolutietheorie met verklaringen van creationisten en ‘intelligent design’ theorieën. Vijfde en zesde bijeenkomst gaan over de poging ethiek te naturaliseren en over de vraag welke plaats, volgens darwinisten, de mens inneemt in de natuur.