De laatste grote middeleeuwer of een moderne visionair? Met de twintig schilderijen op de Jeroen Bosch-tentoonstelling als vertrekpunt, plaatst de cursus het leven en het werk van een unieke schilder in perspectief.
Weinig kunstenaars die ons zó fascineren als Jeroen Bosch, weinig kunstenaars ook die zo’n groot mysterie zijn gebleven. Dat geldt voor zijn leven, maar meer nog voor zijn werk. Hoewel we van de meeste schilderijen wel weten wat ze voorstellen is een gedetailleerde duiding nog altijd moeilijk. Uit welke bronnen de schilder putte, waar hij zijn uitbundige fantasieën op baseerde, in welke intellectuele sfeer we hem moeten plaatsen, het blijft voor een groot deel een raadsel. Aan de basis van de cursus staat de bespreking van de twintig schilderijen op de tentoonstelling die in Den Bosch wordt georganiseerd naar aanleiding van de vijfhonderdste sterfdag van de schilder. Met de afzonderlijke werken als ankerpunten bieden de vier colleges een grote diversiteit aan invalshoeken. Iconografische en schilder-technische beschouwingen wisselen af met bredere kunst- en cultuurhistorische perspectieven. Deze laatsten reiken terug tot ver in de middeleeuwen maar slaan ook de brug naar onze tijd.
Kern van het verhaal is dat van Jeroen Bosch als de schilder die, in een van de meest dynamische perioden van onze geschiedenis, werkzaam was op het snijvlak van twee werelden: de middeleeuwen en de renaissance. Met zijn levendig realisme, zijn rijke verteltrant en zijn vergeestelijkte stijl is hij een typische exponent van de moderne noordelijke schilderkunst. Deze onderscheidde zich diametraal van de ‘grote’, klassieke stijl die in dezelfde jaren in Italië door kunstenaars als Leonardo en Michelangelo werd ontwikkeld. De verschillen kunnen haast niet groter zijn. Jeroen Bosch voegt hier nog eens zijn geheel eigen zienswijze aan toe. Diep geworteld in eeuwenoude tradities, gevoed door mystieke teksten, maar vooral ook het product van een unieke verbeeldingskracht. De cursus Jeroen Bosch, een vierluik laat zien dat er vele wegen zijn om dichter bij ‘het mysterie Bosch’ te komen. Gaandeweg openbaren zich telkens weer nieuwe lagen en dringen we steeds dieper door in een wereld die nabij en vreemd tegelijk is.