Nietzsche en de grandeur van de tragische wereld
Inhoud
De Duitse filosoof Karl Jaspers karakteriseerde het werk van Nietzsche als een werveling waarin het niet zozeer op de objectieve inhoud, maar eerder op de denkbeweging zelf aankomt. Onmiddellijk dient zich voor de lezers van Nietzsche nu echter de vraag aan hoe ze het beste in die wervelende beweging kunnen stappen zonder er meteen hulpeloos door te worden meegesleurd. In deze cursus zoeken we een houvast en ankerplaats in Die Geburt der Tragödie (1872), het boek dat door veel kenners wordt aanbevolen als de beste toegangsweg tot het grillige en ongrijpbare oeuvre van Nietzsche, niet in de laatste plaats omdat daarin nog geen gebruik wordt gemaakt van de even fascinerende als gevreesde aforistische stijl.
Tijdens de colleges proberen we antwoord te geven op de vraag waarom voor Nietzsche de mens tot ongekende hoogten weet op te klimmen in het tragische tijdperk van de presocratische Griekse wereld. De beslissende rol is daarbij weggelegd voor de twee natuur- en kunstdriften van het apollinische en het dionysische, die in de tragische wereld een geheim huwelijk zijn aangegaan. In schril contrast met deze grootse tragische mens staat de mens die het levenslicht begint te zien vanaf Socrates, de filosoof die door Nietzsche wordt opgevoerd als de moordenaar van de tragedie. In de cursus moet duidelijk worden waarom Nietzsche zo’n streng en vernietigend oordeel over Socrates velt, die doorgaans in de traditie van de filosofie als een held en aartsvader wordt opgevoerd. We zullen zien dat in de figuur van Socrates ook al de eerste voorzichtige glimpen zichtbaar worden van de niet-tragische christelijke mens. Nietzsche schrikt er dan ook geenszins voor terug om Socrates een christen te noemen.
Wat deze cursus vooral duidelijk wenst te maken, is dat veel grote thema’s van het denken van Nietzsche al aanwezig zijn in zijn eerste grote werk Die Geburt der Tragödie.