Rusland en Oekraïne zijn niet langer deel van dezelfde staatkundige eenheid, maar onafhankelijke staten. Tot 1990 voor iedereen absoluut ondenkbaar, maar na de turbulente gebeurtenissen van 1990-1991 een nieuwe politieke realiteit die nu ruim 25 jaar hoog op de internationale politieke agenda staat, met als tragisch dieptepunt een oorlog en de MH17-ramp. In zes in elkaar overlopende bijeenkomsten worden enkele mythen van deze Russisch-Oekraïense stad besproken.
Geschiedenis: Tijdens de eerste bijeenkomst belichten we de geschiedenis van deze jonge kosmopolitische havenstad binnen de grotere kaders van zowel de Oekraïense als Russische geschiedenis. We bekijken hoe Potjomkin onder Catharina II de streek op het Ottomaanse Rijk veroverde en hoe een Brabander, een Spanjaard en een Fransman de stad bouwden. De buitenlandse inbreng in de mediterrane stad was gigantisch en binnen een halve eeuw groeit de stad uit tot de vierde stad van het Russische Imperium
Revolutie: De schrijver Konstantin Paoestovskij verhaalt in het vierde deel van zijn prachtige literaire memoires over zijn tocht naar en verblijf in deze havenstad aan de Zwarte Zee. Aan het begin van de 20e eeuw raakten literatuur en theater verstrikt tussen revolutie en burgeroorlog.
Moldovanka: Voorop in de literatuur over Odessa kan slechts één naam staan: Isaak Babel (1894-1941), de kroniekschrijver van het joodse leven in de stad. In zijn “Verhalen uit Odessa” slaagt Babel erin het joodse leven te tekenen en de chaos rond de pogroms in strakke, korte verhalen literair te bezweren. De kortademige stijl, het originele taalgebruik, de gewaagde beeldspraak, de krasse scènes en schrille kleuren drukken perfect de sfeer uit van de joodse boven- en onderwereld.
Literatuur (en Humor): Nog een keer aandacht voor de – vooral – joodse literatuur in deze stad: de verhalen van Sjolem Aleichem, maar ook de rake tekening door Koeprin van een opstandige vioolspeler. Daarnaast de onsterfelijke verhalen uit de moderne Sovjettijd door Ilja Ilf en Jevgeni Petrov in hun “De twaalf stoelen” en “Het gouden kalf”, volgens Karel van het Reve ‘niet alleen een van de beste, maar ook een van de geestigste Russische romans.’
Muziek en Film: Ieder verhaal over Odessa gaat mank wanneer niet ook aandacht besteed wordt aan de fameuze dievenliederen uit de Moldavanka. We bespreken en beluisteren enkele van deze liederen. Ook besteden we aandacht aan de beroemde Odessa filmstudio’s, voorop staat daar de beroemdste regisseur die in de stad heeft gewerkt, Sergej Eisenstein – die de befaamde trap van Odessa een plaats in de filmgeschiedenis heeft gegeven.